Veel mensen kijken uit naar de vakantie waarin ze een lange tijd rust kunnen nemen om bij te kunnen komen. Beter is het als je een vakantie daarvoor niet nodig hebt. Zorg gedurende het jaar voor voldoende rustmomenten en besteed aandacht aan mentale fitheid!
Wanneer we de mentale fitheid van werknemers versterken, werken we aan een maatschappelijke opgave. Psychische klachten met alle uitval en kosten van dien, worden voorkomen. En, niet onbelangrijk, we houden onze samenleving draaiend in tijden van een krappe arbeidsmarkt. Mentale fitheid van werknemers is simpelweg essentieel voor de hele maatschappij.
Mentale fitheid en verzuim in Nederland
Het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup neemt jaarlijks de temperatuur op van de werksituatie wereldwijd. In 2021 was van de werknemers wereldwijd 21% ‘engaged’ of bevlogen. Niet veel, denkt u? Van de Europese werknemers kon 14% als bevlogen gelden. En van de Nederlandse slechts 12%. Daarmee bevindt Nederland zich op een magere 27e plaats van 38 Europese landen.
Bij een lage score op bevlogenheid stijgt de kans op belastende stress, burn-out, andere psychische klachten en fysieke ziekte. In de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2021 (NEA) van TNO en CBS is dit duidelijk terug te zien. Van de Nederlandse werknemers kampt 17% met burn-out klachten, of werkgerelateerde psychische vermoeidheid.
Aandeel langdurig verzuim door psychische klachten neem toe
Wanneer we de oorzaken van al het langdurig verzuim (42 tot en met 730 dagen) in kaart brengen, valt verzuim vanwege psychische klachten op. Daarbij zien we in Nederland helaas ongunstige trends. Het aandeel van langdurig verzuim door psychische klachten neemt gestaag toe. Was in 2013 het aandeel van verzuim door psychische klachten nog 26,4%, in 2019 lag dit aandeel op 36,5%. Bij zowel mannen als vrouwen is verzuim door psychische klachten nu het meest voorkomende type.
Bij jongere werknemers in de leeftijd van 25 tot 45 jaar is het aandeel van verzuim vanwege psychische klachten nóg hoger, namelijk ca. 50%.
Hoe mentale fitheid te versterken?
Versterking van mentale fitheid kan zinvol zijn voor álle werknemers. Als het niet curatief is, dan wel preventief. En als medewerkers weinig preventie van problemen nodig hebben, dan nog kunnen zij door meer mentale fitheid hun kwaliteit van leven en werk verhogen. Het Job Demands-Resources Model van Wilmar Schaufeli wordt hierbij vaak gebruikt. Dit dynamische model gaat uit van twee parallelle systemen van werkstressoren, die leiden tot stressreacties, en van energiebronnen, die leiden tot bevlogenheid. Bevlogenheid dempt stressreacties, maar stressreacties dempen ook bevlogenheid. Uitdagende taakeisen kunnen een bijdrage leveren aan bevlogenheid. Veruit de grootste winst is te behalen door in te zetten op energiebronnen.
Energiebronnen
Van de energiebronnen op het werk is een positieve relatie met de directe leidinggevende de belangrijkste. Ook Gallup rapporteert: wanneer de direct leidinggevende onlangs een compliment heeft gegeven, dan heeft dat kleine feit flinke invloed op de bevlogenheid van de werknemer. Positief contact met en steun van collega’s is eveneens een belangrijke energiebron. In de NEA rapporteert meer dan 90% van de vrouwen en meer dan 80% van de mannen dat contact met anderen voor hen een belangrijk aspect is van het werk. Andere belangrijke energiebronnen op het werk zijn:
- Werkvariatie
- Regelruimte of autonomie
- Het belang van de taak
- Leer- en ontwikkelingsmogelijkheden
- Passen bij de werkrol en rolduidelijkheid.
Belangrijke hulpbronnen bij bevlogenheid
Ook persoonlijke hulpbronnen kunnen de bevlogenheid van een werknemer ondersteunen. Dan gaat het bijvoorbeeld om weerbaarheid, optimisme, geloof in eigen kunnen en flexibiliteit.
Een gezonde leefstijl is een niet te onderschatten hulpbron. Goed slapen, regelmatig bewegen, gezonde voeding, afzien van middelenmisbruik en stressmanagement dragen allemaal bij aan het vermogen om tot bevlogenheid te komen.
Deze typen hulpbronnen versterken bevlogenheid. Schaufeli heeft vastgesteld dat ook het omgekeerde waar is. Wanneer werknemers bevlogen zijn, creëren of ontvangen zij in de loop van de tijd méér hulpbronnen. Bevlogen mensen blijken na een tijd bijvoorbeeld een positievere relatie met leidinggevende en collega’s te hebben opgebouwd, meer regelruimte te hebben en belangrijker taken uit te voeren. Des te meer reden voor werkgevers om deze positieve cirkel in werking te zetten.
Morgen starten voor meer mentale fitheid voor uw werknemers? Dit zijn onze tips voor quick wins:
- Waar is het overzicht? Rolduidelijkheid is een eerste stap om tot bevlogenheid te komen. Maak volstrekt helder welk resultaat wordt verwacht, welke taken een werknemer heeft en hoe de prioritering van de organisatie is.
- Waar is de teamleider? Keer op keer blijkt uit onderzoek dat de directe leidinggevende grote invloed heeft op de bevlogenheid van medewerkers. Ondersteun teamleiders om hun rol met krachtig en met overtuiging vorm te geven.
- Waar zit het energielek? Pak dat zo snel mogelijk aan. Train bijvoorbeeld medewerkers in contactberoepen systematisch in de omgang met agressie.
- Waar zit de ruimte? Schaf alle overbodige registratietaken af. Stuur maximaal op resultaat. Ontregel en geef autonomie. Als zaken vaststaan, zoals een spreekuur of een onderwijsblok, benadruk dan de keuzevrijheid in de randvoorwaarden.
- Waar is de betekenis? Weet dat werknemers de eigen ontwikkeling, contact met anderen en bijdragen aan de maatschappij ongeveer even belangrijke aspecten van werk vinden als geld verdienen. Besteed aan deze aspecten evenveel aandacht als aan het loonhuis.
Bron: whitepaper ‘Mentale fitheid van medewerkers’ door Karine van ’t Land, Arts maatschappij en gezondheid & Zorgexpert leefkracht bij Menzis
Dit artikel is geschreven door strategisch partner Menzis
Je vakantiegevoel vasthouden? Tips lees je in het artikel ‘Altijd en overal een vakantiegevoel op SamenGezond!
