Wat hebben stress en succesvol ouder worden op de werkvloer met elkaar te maken? Nou, meer dan je denkt! Wie last heeft van chronische stress, heeft waarschijnlijk geen match (meer) met de werkomgeving. Prof. Dr. Annet de Lange is bijzonder Hoogleraar succesvol ouder worden en duurzame inzetbaarheid op het werk en kennisexpert voor het Vitaliteitsnetwerk Nederland. Ze vertelt in dit artikel over de wereld van stress, energievreters en -gevers, ‘bewegende’ pauzes en legt uit hoe mentaal tijdreizen en vitaliserende pauzes bijdragen aan het verlagen van de stress die je nu ervaart.
Annet, om maar meteen met de deur in huis te vallen: wat hebben stress en succesvol ouder worden op de werkvloer met elkaar te maken?
‘Alles. Op zich is stress niet erg, mits je ervan kunt herstellen. Lukt dit niet, dan praten we over chronische stress. We hebben de rol van dit type stress op het werk uitgebreid onderzocht. Om succesvol ouder te worden op het werk is het van belang om in balans te zijn. En na hard werken, ook hard te ontspannen. Een gezonde leefstijl, vitaliteit, draagt daar aan bij. Net als bevlogenheid, een ‘fit’ hebben met je werkomgeving. Als die zaken ontbreken, dan is dat een factor voor (chronische) stress. We zien dit vaak bij functies waarin mensen onder hoge spanning werken, en als iemand veel met deadlines te maken heeft. Of wanneer er privé van alles speelt waardoor men een disbalans gaat ervaren. Chronische, negatieve stress zorgt voor het sneller ontwikkelen van medische aandoeningen en zelfs tot vervroegd overlijden. Wie duurzaam inzetbaar wil blijven, doet er goed aan om dit soort stress zoveel mogelijk te vermijden. En te investeren in herstel en een gezonde leefstijl. Daarmee investeer je in succesvol ouder worden op de werkvloer.’
Na inspanning volgt ontspanning. Maar wat bedoel je precies met ‘herstellen’?
‘Herstel is het weer tot ontspanning komen, om fysieke en mentale hulpbronnen op te bouwen. Dat zijn bronnen die nodig zijn om het energieniveau weer aan te vullen, een soort van nieuwe batterijen. In de literatuur en ons onderzoek werken we met verschillende hulpbronnen op het werk en besteden wij aandacht aan de rol van HR interventies als ontzien, benutpraktijken, behoud en ontwikkelpraktijken. Ontzien is iemand letterlijk rust geven, benutpraktijken gaat over het benutten van iemands skills en horizontale taakverrijking. Met behoud en ontwikkelplan werk je aan iemands vakinhoudelijke zaken en veerkracht. Uit onderzoek blijkt dat ontzien en ontwikkeling hygiënefactoren zijn en daarmee het meest belangrijk. Benutpraktijken zijn nodig voor duurzame inzetbaarheid en dus ook belangrijk voor succesvol ouder worden.
Het belang van herstel wordt door veel werkgevers zwaar onderschat. Terwijl juist bij chronische stress extra herstel nodig is. En laten we niet vergeten dat thuiswerken voor andere energiegevers en -vreters zorgt. Aandacht voor herstel is nu belangrijker dan ooit.’
Dus?
‘Lekker naar buiten in de pauze! Een bewegende pauze noemen we dat. Buiten herstel je sneller, het activeert je zintuigen. Ga wandelen, fietsen of tuinieren. Per dag minimaal een half uur naar buiten verlaagt het risico op mentale stress. Creëer een eigen Blue Zone*. Het helpt echt.’
Compenseer deadlines en overwerk. En leer nee-zeggen. Want wie hard werkt, moet ook hard ontspannen. Creëer je eigen stressvrije-zone. Een persoonlijke Blue Zone.Annet de Lange
Wat is dat eigenlijk: succesvol ouder worden op het werk?
‘Het gaat om duurzaam inzetbaar blijven. Over mentaal gezond en gemotiveerd blijven. En nog steeds met plezier werken als je 64 bent. Mensen die succesvol ouder worden op de werkvloer zijn over het algemeen mensen die veel wijsheid bezitten. Zij tonen veerkracht en geloven in hun eigen kunnen. Ze hebben oog voor de belangen van anderen. En tot slot tonen kunnen ze relatief goed mentaal tijdreizen.’
Mentaal tijdreizen?
‘Ja, door naar hun 8-jarige ik, hun 70-jarige ik en naar het heden kijken. Door in gesprek te gaan met jezelf in verschillende levensfases schets je je ideaalbeeld. Wat wilde je worden toen je 8 was, welke dromen had je? Waar ben je nu, als je kijkt naar waar je (toen) had willen zijn? Op werkgebied, maar ook privé. En als je 70 jaar bent, wat wil je dan bereikt hebben? Wat voor leven zie je dan voor jezelf? Door steeds kleine veranderingen door te voeren kun je dichter bij dat ideaalbeeld komen. Bijvoorbeeld door minder te gaan werken, zodat je tijd kunt besteden aan een hobby. Hoe ruimer je perspectief blijft, hoe makkelijker je mentaal en prettig oud wordt.’
Dat wil toch iedereen zou je zeggen. Kun je uitleggen hoe je dat aanpakt, met jezelf in gesprek gaan?
‘Het is een reflectie oefening. Om te beginnen moet je er natuurlijk wel tijd voor vrij maken. Je kunt dan letterlijk met jezelf in gesprek gaan, of met behulp van een coach of je team. Denk na over waar je vandaan komt, waar je nu bent, waar je naar toe wilt. Zet dat op papier. Alleen dat al geeft energie en helpt om het leven anders vorm te geven. Zit je bijvoorbeeld vast in een loopbaan, wil je die volgende stap zetten maar weet je niet hoe? Of heb je last van een burn-out? Deze zelfregulatie-oefening werkt dan heel goed. Nadenken, in gesprek gaan met jezelf geeft je letterlijk ruimte om anders naar je eigen situatie te kijken. Het is een eerste goede stap uit de stress.’
*De zogenaamde Blue Zones liggen verspreid over de wereld. Het zijn afgebakende gebieden waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en leefomgeving deelt en waar de mensen meetbaar langer leven. Sardinië (Italië) en Okinawa (Japan) en bepaalde delen van Zweden zijn enkele van de Blue Zones.
Deze blog is geschreven door ONVZ naar aanleiding van ons symposium ‘Succes met je Stress!’. Kijk HIER dat symposium terug. De keynote van Prof. Dr. Annet de Lange is te horen vanaf 02:05:18. Meer informatie over Annet kun je vinden op: www.annetdelange.nl
