De afgelopen 18 maanden zijn er aan weinig onderwerpen zo veel aandacht gegeven als aan stress. Zeker in relatie tot de corona pandemie. We hebben weinig invloed op wat er om ons heen gebeurt. We reageren vaak gefrustreerd en emotioneel, omdat onze verwachtingen over het werk en privé onder druk zijn komen te staan of niet uitkomen. Diverse onderzoeken en meningen geven aan dat stress ons (levens)geluk in de weg staat en dat we steeds meer als stresskippen zonder kop rondlopen met grote risico’s op een burn-out. Om stress tegen te gaan hebben we het over nieuwe ‘life hacks’ zoals weerbaarheid, stressmanagement en emotionele veerkracht. Nieuwe apps, zoals mindfulness of ademhalingsoefeningen, worden dagelijks gelanceerd. Deze bieden weer extra stress: keuzestress. Want waar moet je uit kiezen? Dit leidt tot FOMO, ‘the fear of missing out’. Het gevoel dat je bekruipt dat jij net die ene app mist die alle andere leuke mensen wel gebruiken en jij niet. En gebruik maken van die ene gewilde app leidt vervolgens tot digitale stress. Digitale stress is stress veroorzaakt door negatieve interacties met digitale technologieën zoals e-mails, sms’jes, sociale media, smartphones, technische applicaties.
Werkstress en burn-out
Voor veel medewerkers is de situatie flink veranderd en is de impact op een goede werk-privébalans heel heftig. Bijvoorbeeld door een (nieuwe) digitale stroom aan informatie, een sneller werktempo, de voortdurende veranderingen (aangepaste maatregelen), sociale afstand tot dierbaren en ondersteuning van schoolgaande kinderen. Dit kost de medewerker veel meer energie dan het oplevert en leidt steeds zichtbaarder tot werkstress en uiteindelijk, in het ergste geval, tot een burn-out. Voor veel mensen komt daar ook de angst om besmet te raken bij, of de financiële onrust vanwege het mogelijk kwijtraken van inkomen (baanverlies). Deze angst leidt er in sommige gevallen toe dat mensen over compenseren met werk en daardoor meer achter hun scherm zitten en minder gaan bewegen. Andere klachten zijn; het hebben van een korter lontje omdat ze van meeting naar meeting gaan zonder laadmomenten tussendoor, moeilijker werk kunnen loslaten aangezien het werk op hun thuisplek is. Mensen lopen gefrustreerd rond (kattig, cynisch of boos) omdat ze niet even bij een collega binnen kunnen lopen om frustratie te delen en geen rechtstreekse waardering van collega’s en leidinggevende krijgen. Of mensen trekken zich terug (zeggen niks meer in meetings, hebben camera vaak uit staan) omdat ze zich niet gehoord en begrepen voelen en overwerkt zijn. Medewerkers ervaren steeds minder controle over de situatie, ze worden angstig en raken daar ook gestrest van.
Toename mentale klachten, werkdruk en verzuim
Over de generaties heen zijn de situaties en ervaringen misschien verschillend, maar de druk op het mentale welzijn is overal aanwezig. Zo liet een eerder onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel zien dat 60% van de ondervraagden door de coronacrisis in toenemende mate last heeft of heeft gehad van mentale klachten. Vooral jongeren tot 35 jaar lijden mentaal onder de crisis. Zij geven aan dat ze aanlopen tegen praktische problemen, zoals onzekerheid over een huis of baan, extra werkdruk en de zorg voor jonge kinderen. Maar ook relatief weinig contact en het gebrek aan variatie daarin, de sleur en moedeloosheid over het einde van de crisis dragen bij aan de mentale klachten. Als we naar de werkende populatie kijken, blijkt uit onderzoek van CNV dat meer dan een derde van alle werkenden door de coronacrisis een hogere werkdruk heeft. Bij 21% is het ziekteverzuim op het werk gestegen en 16% is uitgeput vanwege de hoge werkdruk. Omgerekend betekent dit dat miljoenen werkenden onder hoge druk staan en dat meer dan een miljoen mensen zijn uitgeput.
Wees alert op signalen
Het is erg belangrijk dat leidinggevenden deze stresssignalen herkennen bij hun medewerkers. Veel mensen vertonen veerkracht en passen zich aan deze nieuwe situatie aan. Zij proberen om sterker uit deze crisissituatie te komen. Voor anderen is dat een uitdaging en raken daardoor zelfs in een negatieve spiraal terecht. Ze komen er niet uit, trekken zich verder terug en raken verder geïsoleerd met het risico op langdurige uitval. Het is noodzakelijk dat managers vanuit goed leiderschap oog blijven houden voor signalen. Denk aan medewerkers die minder plezier in het werk, die slaapproblemen vertonen of fysieke gezondheidsklachten ervaren, of veranderingen in prestaties en gewoontes laten zien. Ook wanneer medewerkers prikkelbaar zijn in hun communicatieve uitingen en afgeven op collega’s, klanten of het thuisfront is dit een belangrijk signaal. Werkgevers moeten hier veel meer aandacht aan besteden en communiceren vanuit inzetbaarheidsbeleid waarin ‘veerkracht’ centraal staat. Sterker nog, leiders moeten getraind worden om ‘openminded’ en actief te luisteren naar hun medewerkers.
Geef perspectief
De enige manier waarop medewerkers hun topprestaties op lange termijn kunnen volhouden, is hen het perspectief bieden om het hoofd (mentale welzijn) ook af en toe rust te geven. En dit hoeven medewerkers niet alleen te doen, maar juist met elkaar en voor elkaar. Geef medewerkers het perspectief dat zij met hun werkgever samenwerken om te blijven werken aan mentale en fysieke gezondheid. Onbereikbare momenten zijn belangrijk voor de prestaties én gezondheid.
Nu we over bijna 2 maanden een nieuw jaar ingaan en we veelal de feestdagen gebruiken om stil te staan wat het jaar ons gebracht heeft, is het niet alleen goed om terug te kijken. Maar vooral ook om vooruit te kijken. De enige manier waarop medewerkers topprestaties op lange termijn kunnen volhouden, is als zij hun hoofd ook af en toe rust geeft. En in deze tijden van onzekerheid, zien we dat altijd bereikbaar zijn voor iedereen (niet alleen je baas, maar ook je collega’s) meer regel is geworden dan uitzondering. En dat geeft soms een benauwd gevoel.
Bied ‘tijd voor jezelf’ aan
Tijd is het Nieuwe Goud. We hebben het hier over de rijkdom van het hebben van tijd. Echte rijkdom gaat niet om het hebben van veel geld, maar om gezondheid, vriendschappen en vrijheden; je eigen leven leiden en zelf keuzes maken. Het gaat ook om onafhankelijkheid, het hebben van een liefdevol leven vol ervaringen die je voelt, met anderen deelt en waarmee je in verbinding staat met anderen. Ook het overwinnen van tegenslagen, leren van fouten en dingen niet als vanzelfsprekend aannemen, maar juist openstaan voor anderen (personen en hun culturen). Het hebben van tijd en vooral hoe je deze invult, is van onschatbare waarde.
24 uur, 1.440 minuten, 86.400 seconden
We hebben allemaal dezelfde tijd op een dag. Dezelfde 24 uur, 1.440 minuten, 86.400 seconden. Niet meer, niet minder. Als mens ben je vrij om dit gebruiken zoals jij dat wilt doen. De tijd is niet oneindig, het houdt een keer op. En hoe medewerkers dit invullen, is aan hen. Maar je kunt ze als leidinggevenden wel helpen. Dus ga in gesprek om de volgende vragen centraal te stellen:
– Wat heb ik gedaan vandaag?
– Heb ik mijn tijd goed besteed?
– Benut ik mijn talenten (passie) goed?
– Kan ik voldoende aandacht geven aan mijn privé situatie?
– Heb ik een zinvolle bijdrage kunnen leveren?
– Doe ik datgeen wat mij rust brengt?
– Heb ik vandaag iets onbaatzuchtigs gedaan?
Als we tijd zien als iets waardevols en we gaan daar bewust stressvrij mee om, dan worden de stresskippen steeds schaarser.
Auteur
Guillerm van der Lans is Health & Human Capital Consultant bij Aon’s Health Solutions.
